هرچیزی که باید درباره عصب کشی دندان بدانید
روت کانال تراپی یا درمان ریشه که در اصطلاح عامه (عصب کشی دندان) نیز خوانده می شود، یک پروسه بسیار رایج در دندانپزشکی است. سالانه میلیون ها نفر در دنیا با کمک عصب کشی، دندان های پوسیده و آسیب دیده خود را نجات داده و مانع از کشیده شدن آن ها می شوند. آنچه در این مقاله می خوانید اطلاعات کاملی درباره این پروسه، بررسی مزایا و معایب، هزینه و مراحل انجام آن است.
عصب کشی دندان چیست؟
قبل از هرچیزی بهتر است بدانید که عبارت عصب کشی دندان یک عبارت تقریباً رایج اما اشتباه است. نام اصلی این پروسه، روت کانال تراپی یا درمان ریشه دندان است که در انگلیسی هم به صورت ( root canal therapy ) نوشته می شود.
این پروسه شامل ایجاد حفره یا سوراخی در سطح جونده دندان می شود. هدف از ایجاد این سوراخ دسترسی به پالپ است که بنا به هر دلیلی (مثلا پوسیدگی شدید) آلوده و عفونی می شود. بهتر است بدانید پالپ دندان که با نام عامیانه مغز دندان نیز شناخته می شود، بافتی زنده است که شامل عروق خونی و عصبی می شود. طی این پروسه تمام پالپ توسط دندانپزشک برداشته می شود.
با این تفاسیر یک دندان که درمان روت کانال تراپی رویش انجام شده، عملا دیگر زنده نیست و بافت زنده ندارد اما به واسطه رباط ها و ساختارهای نگهدارنده به استخوان متصل است و ما تنها با عصب کشی آن را از کشیده شدن نجات داده ایم، این در حالیست که دندان دیگر زنده نیست.
آشنایی با ساختمان و ساختار دندان
برای درک بهتر پروسه عصب کشی دندان یا همان روت کانال تراپی بهتر است که با آناتومی و ساختار ساده دندان کمی بیشتر آشنا شوید. بنابراین بیایید با هم یک مرور ساده بر مهم ترین بخش های دندان داشته باشیم. دندان کلا از 3 بخش تشکیل شده:
- ریشه دندان: زیر خط لثه و متصل به استخوان (به وسیله رباط پریودنتال به استخوان متصل است)
- طوق و گردن (بین تاج و ریشه و در حد فاصل خط لثه)
- تاج روی خط لثه است و متشکل از 2 لایه مینا و عاج دندان است.
در داخل تاج دندان و زیر لایه های مینای دندان و عاج یک اتاقک کوچک به نام اتاقک پالپ وجود دارد. همانطور که گفته شد پالپ بافت نرم داخل تاج است که با نام مغز دندان هم شناخته می شود. این بخش نرم، نه تنها در اتاقک پالپ داخل تاج قرار دارد بلکه تا انتهای ریشه های دندانی نیز گسترش یافته است.
زمانی که باکتری ها وارد این بخش از دندان شوند (بر اثر پوسیدگی دندان، شکستگی و …) این بافتِ نرم، آلوده شده و دچار عفونت دندان می شود. عفونت ایجاد شده با کمک عصب کشی دندان یا درمان ریشه بهبود میابد.
نشانه های نیاز به درمان ریشه چیست؟
علائمی که نشان می دهد ما به عصب کشی دندان نیاز داریم عبارتند از:
- حساسیت طولانی مدت دندان به گرما و سرما
- حساسیت به لمس و جویدن
- تغییر رنگ دندان
- خروج ترشحات و تورم لثه
- حساسیت به لمس در غدد لنفاوی و یا بافت استخوان و لثه
با این حال در برخی از مواقع مشاهده شده است که دندانی بدون هیچ علامتی به درمان ریشه نیاز پیدا کرده است .
مزایای عصب کشی دندان یا روت کانال تراپی چیست؟
عصب کشی دندان می تواند مزایای زیر را برای ما و دندان ما داشته باشد:
- کمک به نگهداری دندان طبیعی
- بهبود وضیعت جویدن
- از بین رفتن درد دندان
- حفظ ظاهر دندان ها
- محافظت از دندان های دیگر به خاطر فشار و سایش بیش از حد
مراحل عصب کشی و روت کانال تراپی
درمان ریشه دندان اغلب به یک یا دوجلسه درمانی نیاز دارد و شامل مراحل زیر می باشد :
- دندانپزشک عمومی یا اندودنتیست، ابتدا عکس های رادیوگرافی از دندان تان را بررسی کرده و سپس مقدمات بیحسی دندان را فراهم می کند.
- برای جدا کردن دندان آسیب دیده از دیگر دندان ها، از یک محافظ دندان استفاده می کنند و سپس دندان را تمیز و عاری از بزاق نگه می دارند.
- از یک ابزار بسیار کوچک برای دسترسی به کانال ریشه می شود.
- پس از این کار، تمیز کردن فضای داخل کانال ریشه ها و شکل دادن آن در دستور کار قرار می گیرد و بعد از تمیز شدن کامل، آن ها با یک ماده مخصوص مهر و موم می شوند.
- در اغلب موارد دندان به طور موقت با یک ماده پر می شود تا زمانی که روکش دندان جهت ترمیم نهایی آماده شود.
- در نهایت پس از یک تا 2 هفته روکش دندان آماده شده و بر روی دندان عصب کشی شده نصب می شود.
هزینه عصب کشی دندان چقدر است؟
بسته به اینکه کدام دندان شما نیاز به درمان ریشه دارد، هزینه عصب کشی نیز متفاوت است. دندان ها چند مدل هستند و هر کدام وضعیت خاص خود را دارند. آن ها ریشه و کانال هایی دارند و هرچه تعداد ریشه ها بیشتر باشد هزینه عصب کشی نیز بیشتر خواهد شد. آخرین قیمت درمان ریشه در جدول زیر درج شده است.
| درمان ریشه بدون ترمیم | قیمت به تومان |
|---|---|
| پالپوتومی اورژانس (دندان دائمی) | از 1.5 میلیون |
| درمان ریشه یک کانال | از 2 میلیون |
| درمان ریشه دو کانال | از 3 میلیون |
| درمان ریشه سه کانال | از 3.5 میلیون |
| درمان ریشه چهار کانال | از 4 میلیون |
آیا دندان من در حین یا پس از روت کانال، دردی احساس خواهد کرد؟
امروزه با استفاده از تکنیک های مدرن و بی حس کننده ها اغلب بیماران گزارش می دهند که در حین عصب کشی دندان راحت بوده و دردی تجربه نمی کنند. آنها می گویند که درد ناشی از التهاب یا عفونت پالپ را در طول عمل احساس نکرده اند یا بسیار جزئی بوده است.
البته در چند روز اول پس از درمان ریشه ممکن است شما کمی حساسیت دندان را تجربه کنید که طبیعی است. برای مقابله با این ناراحتی می توانید مطابق دستور العمل های دندانپزشک خود از داروهای مسکن و ضد درد استفاده کنید. با این حال اگر شما به هر دلیل دچار درد شدید هستید که با گذشت چند روز کمتر نمی شود بهتر است با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
آیا دندان من پس از پایان درمان، به مراقبت های ویژه یا درمان های اضافی نیاز پیدا می کند؟
پس از عصب کشی دندان، شما باید تا زمانی که دندانپزشک دندان تان را بازسازی، بیلداپ یا ترمیم نهایی نکرده، از جویدن با فشار زیاد اجتناب کنید. علت هم این است که در این مدت دندان شما بسیار مستعد شکستگی است.
بنابراین پس از خروج از مطب اندودنتیست باید در اسرع وقت برای یک بازسازی کامل با دندانپزشک خود ملاقات داشته باشید . پس از بازسازی کامل، دندان شما تنها به مراقبت معمولی زیر نیازمند است:
- رعایت بهداشت دهان ودندان
- مسواک زدن
- نخ دندان کشیدن
- معاینات منظم
عوارض عصب کشی دندان چیست؟
عوارض درمان ریشه دندان بستگی به نوع درمان و وضعیت دندان مربوطه دارد. اما در کل ممکن است عوارض زیر بعد از درمان ریشه دندان رخ دهد:
درد بعد از عصب کشی دندان
بعد از درمان ریشه دندان، ممکن است درد و تورم در ناحیه مربوطه ایجاد شود. این درد معمولا در چند روز اول پس از درمان بهبود می‌یابد.
حساسیت دندانی
بعد از درمان ریشه دندان، دندان ممکن است نسبت به مواد سرد و گرم و یا فشار و لمس واکنش نشان دهد. این حساسیت که به عنوان رایج ترین عوارض عصب کشی نیز شناخته می شود معمولا در چند روز یا هفته‌ای که پس از درمان ریشه دندان برطرف می شود.
التهاب
در صورتی که درمان ریشه دندان، به شکل نامناسبی انجام شود، ممکن است عفونت و التهاب در ناحیه مربوطه به وجود آید که می‌تواند باعث درد، تورم، خونریزی و بوی نامطبوع شود.
شکستگی دندان
درمان ریشه دندان ممکن است باعث شکستگی دندان شود. این عارضه در دندان‌هایی که پوسیدگی شدیدی دارند یا قبلاً درمان ریشه دندان انجام شده باشد، احتمال بیشتری دارد.
بروز عفونت مجدد
اگر دندانپزشک کارش را به درستی انجام ندهد و یا مشکلاتی در طول عمل پیش بیاید ممکن است عفونت به طور کامل برطرف نشود و بعدها دوباره نیاز به عصب کشی مجدد باشد. مثلا ممکن است تعداد ریشه ها زیاد باشد و دندانپزشک سهواً یک کانال ریشه نازک و دیده نشده را درمان نکرده باشد. این وضعیت حتما بعدها نیاز به درمان مجدد ریشه دارد.