آیا درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی ممکن است؟
وقتی صحبت از ارتودنسی می شود، اغلب ذهن ها به سمت زیبایی لبخند یا صاف شدن دندان ها می رود. اما واقعیت این است که ارتودنسی تنها یک درمان زیبایی نیست. دندان های مرتب، نقش بسیار کلیدی در کارکرد درست فرآیند گوارش نیز دارند. در این مقاله بررسی می کنیم که آیا واقعا درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی ممکن است یا خیر. اگر هست ارتودنسی چه نقش مثبتی می تواند در فرآیند گوارش ایفا کند.
دندان ها دقیقا چه نقشی در فرآیند گوارش دارند؟
شاید کمتر به آن فکر کنیم، اما گوارش غذا از همان لحظه ای که لقمه را در دهان می گذاریم، آغاز می شود. یعنی گوارش از دهان شروع می شود، نه از معده. و اولین و مهم ترین قدم در هضم غذا، جویدن مؤثر و کامل آن است.
دندان هایی که در جای درست خودشان قرار گرفته اند و به خوبی روی هم می نشینند، کارشان را عالی انجام می دهند. آن ها غذا را به تکه های بسیار ریز و قابل هضم تقسیم می کنند. همزمان با جویدن، بزاق دهان هم ترشح می شود. بزاق حاوی آنزیم هایی است که از همان لحظه اول شروع به تجزیه شیمیایی مواد غذایی می کنند. و آن ها را برای مراحل بعدی هضم آماده می سازند.
هر مشکل در فرآیند جویدن = مشکل در کل فرآیند گوارش
اگر در همین مرحله اول، یعنی مرحله جویدن، مشکلی پیش بیاید، می تواند کل فرآیند گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. مثلا چه مشکلاتی:
- غذا به خوبی خرد نمی شود: اگر غذا به تکه های ریز تقسیم نشود، معده و روده برای هضم آن باید خیلی بیشتر تلاش کنند.
- بزاق کافی تولید نمی شود: جویدن ناکافی، ترشح بزاق را هم کم می کند. این یعنی آنزیم های اولیه به اندازه کافی با غذا مخلوط نمی شوند. و هضم اولیه مختل می شود.
- فشار زیادی به معده وارد می شود: وقتی غذا به صورت تکه های بزرگ وارد معده می شود، معده برای خرد کردن و هضم آن، باید فشار و کار بیشتری را تحمل کند. این می تواند به مرور زمان باعث مشکلات گوارشی شود.(اصلی ترین کارکرد درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی)
- فرآیند گوارش کند، ناقص یا حتی دردناک می شود: در نهایت، اگر غذا به درستی از همان ابتدا هضم نشود، کل فرآیند گوارش در بدن کندتر، ناقص تر و حتی ممکن است با درد و ناراحتی همراه باشد.
پس، اهمیت دندان های سالم و مرتب در شروع یک گوارش خوب و بدون دردسر، بسیار زیاد است.
دقیقا کدام مشکلات ارتودنسی روی گوارش تاثیر منفی می گذارند؟
بیایید با هم ببینیم چه مشکلات دندانی می توانند روی هضم غذای شما اثر منفی بگذارند:
نامرتبی دندان ها (که به آن مال اکلوژن هم می گویند)
وقتی دندان های بالا و پایین شما به درستی روی هم قرار نمی گیرند، به آن “نامرتبی دندان” می گویند. این نامرتبی می تواند شکل های مختلفی داشته باشد. مثلاً:
- دندان های پایین جلوتر از بالا باشند (آندربایت)
- یا دندان های بالا خیلی بیشتر از پایین را بپوشانند (اوربایت).
- گاهی هم بعضی دندان های بالا پشت دندان های پایین قرار می گیرند. (کراس بایت)
- و …
این نامرتبی ها باعث می شوند که دندان ها نتوانند غذا را خوب خرد کنند. در نتیجه، شما غذا را به درستی نمی جوید و این اولین قدمِ هضم غذا را مختل می کند. درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی اینگونه عمل می کند که ما، ناهنجاری های نامبرده را به خوبی اصلاح می کنیم.
شلوغی و اورکراودینگ دندان ها
وقتی دندان ها در دهان فضای کافی نداشته باشند و روی هم یا پشت سر هم قرار بگیرند، جویدن غذا خیلی سخت می شود. این دندان های نامنظم نمی توانند با هم خوب کار کنند و غذا را به درستی آسیاب کنند. گاهی اوقات هم تکه های درشت غذا بین این دندان ها گیر می کند. همین باعث می شود شما مجبور شوید غذا را به صورت تکه های بزرگتر قورت دهید. بلعیدن تکه های بزرگ غذا می تواند فشار زیادی به سیستم گوارش شما وارد کند.
فاصله های زیاد بین دندان ها
برعکس دندان های شلوغ، اگر بین دندان هایتان فاصله های زیادی باشد هم مشکلاتی پیش می آید. این فاصله ها باعث می شوند که قدرت جویدن شما کم شود. دندان ها نمی توانند به طور کامل با هم تماس پیدا کنند و کارایی آن ها در خرد کردن غذا پایین می آید. این موضوع هم باعث می شود غذا به اندازه کافی جویده نشود. بنابراین درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی دندان های فاصله دار نیز ممکن است.
درد فک یا ساییدگی غیرعادی دندان ها
اگر در فک خود درد دارید یا دندان هایتان به شکل غیرطبیعی ساییده شده اند، این مساله می تواند روی جویدن شما اثر بگذارد. درد در فک یا دندان ها باعث می شود که فرد از جویدن درست غذا خودداری کند. ممکن است غذا را تقریباً کامل و خرد نشده قورت دهد. این کار به مرور زمان می تواند مشکلاتی برای معده و سیستم گوارش ایجاد کند. چرا که معده مجبور است کار بیشتری برای هضم تکه های بزرگ غذا انجام دهد.
👋 نوشته جدید: ارتودنسی دندان چطور به بهبود خواب کمک می کند؟
در کل پیامدهای گوارشی ناشی از جویدن ناقص غذا چیست؟
اگر جویدن به درستی انجام نشود، احتمال بروز این مشکلات افزایش می یابد:
- سوءهاضمه
- نفخ و احساس پری معده
- ریفلاکس معده
- یبوست یا حرکات نامنظم روده ای
- افزایش بار اسیدی روی معده و دوازدهه
- بروز سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا تشدید آن در افراد مستعد
جدول کلی درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی
درمان ارتودنسی، با تنظیم جایگاه دندان ها و اصلاح بایت، شرایط را برای جویدن مؤثر و هماهنگ فراهم می کند. این موضوع اثرات مثبت متعددی دارد:
| اقدام ارتودنسی | نتیجه بر گوارش |
| اصلاح بایت | هماهنگی فک بالا و پایین، افزایش کارایی جویدن |
| صاف کردن دندان ها | تماس مؤثر سطوح دندانی، خرد شدن بهتر غذا |
| کاهش فواصل یا ازدحام دندانی | کاهش گیر کردن غذا و باقی مانده در دهان |
| کمک به تنظیم زبان و فک | پیشگیری از بلع غیرارادی یا سریع غذا |
چه افرادی بیشتر از همه، از درمان مشکلات گوارشی با استفاده از ارتودنسی سود می برند؟
- افرادی با سابقه سوءهاضمه مزمن بدون علت مشخص
- افرادی که غذا را سریع و بدون جویدن می بلعند
- کسانی که دچار ناتوانی در جویدن کامل غذا هستند
- افراد مبتلا به ریفلاکس معده یا نفخ مداوم
- کسانی که دندان های نامرتب، ناهنجاری فکی یا دردهای دهانی دارند
در نهایت ارتودنسی درمان مستقیم گوارش نیست، اما…
درمان ارتودنسی به تنهایی جایگزین دارو یا درمان های گوارشی نیست. اما اگر اختلال در جویدن یکی از عوامل زمینه ساز مشکلات گوارشی باشد، ارتودنسی می تواند یک مداخله مؤثر و بلندمدت باشد. در بسیاری از موارد، پس از اصلاح دندان ها، بیماران از کاهش علائم گوارشی و بهبود کیفیت زندگی خبر داده اند.
👋 بیشتر بخوانید: 7 شایعه کاملا اشتباه و نادرست درباره ارتودنسی دندان
پاسخ به سوالات رایج
خیر! همانطور که اشاره کردیم، ارتودنسی فقط یک راهکار کمکی برای بهبود عملکرد گوارش است. یعنی دندان ها را مرتب می کند و فرآیند جویدن را بهتر می کند.
بله می توانید ولی حتما پیش از شروع درمان این مساله را با متخصص خودتان در میان بگذارید.