همه چیز درباره کش ارتودنسی: انواع، کاربرد، هزینه و نحوه استفاده از آن ها
اگر ارتودنسی کردهاید و یا قصد انجام این درمان را دارید، احتمالا دست کم یکبار نام کش ارتودنسی به گوش شما خورده است. این کشها نقش بسیار مهمی در درمان ارتودنسی برخی افراد دارند. اگر میخواهید بیشتر درباره کش یا الاستیک ارتودنسی بدانید حتما این مقاله را بخوانید.
الاستیک ارتودنسی چیست؟
الاستیک ارتودنسی (Elastics) در واقع کشهایی هستند که به صورت خاص در ارتودنسی و به منظور درمان انواع مختلف مالاکلوژن یا مشکلات همپوشانی فکها بکار گرفته میشوند. مال اکلوژنهایی مانند اوربایت، کراس بایت، آندربایت، اپن بایت و … به تنهایی توسط بریس ارتودنسی قابل اصلاح نیستند و مدت زمان ارتودنسی آنها زیاد است. متخصصان برای برطرف کردن یا اصلاح این مشکلات، علاوه بر بریسهای ارتودنسی، از انواع کش ارتودنسی نیز کمک میگیرند. تا هم مدت زمان درمان را کاهش داده و هم نیاز به روشهای دیگر را کم کنند.
کاربرد کش ارتودنسی چیست؟
از کش ارتودنسی برای حرکت فکها یا دندانها در جهتهای خاص استفاده میشود. انجام این کار، به تنهایی از انواع ارتودنسی ثابت بر نمیآید و باید به صورت مکمل از الاستیکها نیز استفاده کرد. برای مثال، ممکن است از این کشها برای کمک به جلو یا عقب کشیدن یکی از فکها استفاده شود. یا حتی ممکن است برای حرکت یکی از فکها به صورت عرضی از الاستیک ارتودنسی کمک گرفته شود.
جنس کش ارتودنسی از چیست؟
این کشها هم از لاتکس و هم موادی به غیر از لاتکس ساخته شدهاند. کشهای ساخته شده از لاتکس پر مصرفترین و متداولترین نوع کشها در ارتودنسی محسوب میشوند. با این حال در صورتی که بیمار به لاتکس حساسیت داشته باشد، میتوان از نوع غیر لاتکس آن استفاده کرد. تحقیقات نشان داده است که کش لاتکس میتواند حتی به مدت 24 ساعت قدرت کشیدن خود را حفظ می کند.
انواع الاستیک ارتودنسی کدامند؟
در ارتودنسی، ما دو نوع الاستیک داریم که خاصیت ارتجاعی داشته و هر کدام برای مقاصد خاصی توسط دکتر متخصص ارتودنسی استفاده میشود. یکی از این کشها کوچک است و با نام (orthodontic tie) یا لیگاشور شناخته میشود. این کشها به دور تنها یک براکت پیچیده میشوند. و نوع دوم، طولانیتر بوده و قطر بیشتری دارد. که دو یا بیشتر از دو براکت ارتودنسی را به هم متصل میکند. نوع دوم برای حرکت فکها در جهت خاص به کار برده میشوند.
قیمت کش ارتودنسی چقدر است؟
هزینه این کش ها خیلی پایین است و به راحتی در مطب متخصص شما قابل تهیه است. در برخی کلینیک های ارتودنسی قیمت الاستیک ها در مجموع به طور پیشفرض در هزینه ارتودنسی لحاظ میشود اما در برخی مطب ها باید به صورت مجزا اقدام به خرید این کش ها کنید. قیمت هر بسته الاستیک ارتودنسی میتواند بین 20 تا 50 هزارتومان متغییر باشد. که البته میتوانید با هزینه کمتر هم آن ها را تهیه کنید.
انواع اتصال الاستیک ارتودنسی: کشها به کدام براکتها متصل میشود؟
بسته به اینکه نوع مشکل چیست و شد آن چقدر است، نحوه اتصال کشها متفاوت خواهد بود. در ادامه با کلاسبندی استفاده از این الاستیکها آشنا خواهید شد. لازم به ذکر است که این کلاسبندی مربوط به تای یا لیگاشور ارتودنسی نیست و تنها مرتبط با کشهایی است که براکتها را به هم متصل میکنند:
الاستیک ارتودنسی کلاس 1
ابتداییترین کاربرد کش ارتودنسی مربوط به بستن فاصله بین دندان ها در یک ردیف دندانی است. برای مثال کش در این کلاس، به براکت قلابدار دندان نیش فک بالا و دندان آسیاب همین ردیف متصل میشود و فاصله بین این دندانها را با نزدیک کردن دندانها به هم میبندد.
الاستیک ارتودنسی کلاس 2
به منظور حرکت دادن یا جابجایی جزئی دندانهای فک بالا به سمت عقب و دندانهای آسیاب فک پایین به جلو از کش کلاس 2 استفاده میشود. به این شکل که کش ارتودنسی به براکت قلاب دارد یکی از دندان های نیش بالا و دندان اول یا دومِ آسیاب از فک پایین متصل میشود.
الاستیک ارتودنسی کلاس 2 مثلثی
این کلاس نیز به منظور مشابه مورد بالا استفاده میشود. با این تفاوت که به جز دندان نیش فک بالا، دندان آسیاب کوچک فک پایین، کش به قلاب براکت دندان آسیاب بزرگ نیز متصل میشود و یک شکل مثلثی ایجاد میکند.
الاستیک ارتودنسی کلاس 3
پیکربندی کش در این وضعیت برعکس کلاس 2 است. به این شکل که کش به قلاب براکت دندان نیش فک پایین و دندان آسیاب فک بالا متصل میشود. این پیکربندی برای حرکت دندانهای فک بالا یه سمت جلو و دندانهای فم پایین به سمت عقب است.
الاشتیک ارتودنسی کلاس 3 (کش ارتودنسی مثلثی)
مشابه کلاس 2 مثلثی و برعکس آن، در این پیکربندی، کش ارتودنسی به براکت قلابدار دندان نیش پایین+ دندان آسیاب کوچک و دندان دندان آسیاب بزرگ فک بالا متصل میشود.
الاستیک ارتودنسی کلاس مستطیلی
کش در این پیکربندی به دو دندان از هر فک متصل میشود. و به شکل مستطیل در میآید. هدف از این وضعیت، کمک به قرار گیری دو فک روی همدیگر است.
الاستیک ارتودنسی کلاس میدلاین
کش در این پیکربندی به قلاب دو دندان نیش در دو فک متصل میشود. یعنی برای مثال دندان نیش فک بالا در سمت چپ به دندان نیش فک پایین در سمت راست متصل میشود. هدف از این پیکربندی تراز کردن دو فک به صورت عمودی است.
الاستیک ارتودنسی کراس بایت
برای اصلاح کراس بایت بهترین حالت این است که کش از داخل قوس فکی بالا به قوس فکی پایین متصل شود. با مشاهده عکس زیر متوجه توضیحات خواهید شد.
الاستیک ارتودنسی مثلثی قدامی
از این پیکربندی به طور خاص برای درمان اپن بایت (فاصله بین فک بالا و پایین در جلوی دهان) استفاده میشود. کش به براکت قلابدار دندان نیش فک بالا+دندان نیش فک پایین+ دندان آسیاب کوچک فک پایین متصل میشود.
چه زمانی و با چه دستورالعملهایی از کش ارتودنسی استفاده کنیم؟
هر چند که شدنی نیست اما برخی از متخصصین در بیست و چهار ساعت از شبانه روز استفاده از الاستیک ارتودنسی را توصیه میکنند. در بسیاری از موارد حتی در حال خوردن هم بیمار باید از کش ها استفاده کنید. زیرا دندانها در موقع جویدن سریعتر حرکت میکنند. شما همچنین باید آنها را در موقع خواب، ورزش و بازی نیز از دهان خود در نیاورید. تنها در موقع مسواک زدن و نخ دندان کشیدن و قرار دادن کشهای جدید و در مواقع نادر برای غذا خوردن میتوانید آن را در بیاورید.
همه چیز درباره لیگاشور یا تای الاستیک (کش رنگی)
به کش های ارتودنسی یا الاستیک ها کوچکی و ضخیمی که برای فکیس و ثابت کردن سیم ارتودنسی در براکت استفاده میشود، لیگاشور الاستیک یا تای یا کش رنگی ارتودنسی گفته میشود. این کشها معمولاً در هر جلسه تنظیم، توسط متخصص تعویض میشوند. این کشها در رنگهای مختلفی تولید شدهاند. اگر جایی نامی از ارتودنسی رنگی به گوشتان خورد بدانید که منظور استفاده از این کشها یا الاسیتکهای ارتودنسی. همانطور که گفته شد برای محکم کردن سیم داخل براکت کاربرد دارد.
الاستیک زنجیری یا پاوِر-چین (power chain)
لیگاشورها یا به صورت تکی به دور هر براکت پیچیده میشوند یا به صورت زنجیروار. به یک سری لیگاشورهایی که به یکدیگر متصل بوده نیروی زیادی به دسته ای از دندان ها جهت تغییر موقعیت وارد میکنند power chain یا زنجیره قدرت الاستیک گفته میشود.
چه کسانی میتوانند کش ارتودنسی رنگی داشته باشند؟
لیگشاور رنگی ارتودنسی را معمولا کودکان درخواست میدهند درحالی که در ارتودنسی بزرگسالان اگر هم لیگاشور استفاده شود معمولا لیگاشور شفاف و ررنگی استفاده میشود. از آنجا که این کش ها در طول هر دیدار پیگری ، تعویض و جایگزین می شوند ، می توان تغییرات رنگ مکرری را برای آنها پیش بینی کرد.
زمان تعویض کش ارتودنسی: چه وقت الاستیکهای خود را تعویض کنیم؟
تعویض کش های ارتودنسی بسته به قدرت و ضخامت آنها باید 3 الی 4 بار در روز تعویض شوند. از آنجا که کشها به مرور زمان خاصیت ارتجاعی خود را از دست داده و یا در طول روز استحکام خود را از دست میدهند، بهتر است که یک بسته کامل از آنها را خریداری کنید. برخی از متخصصان بر این باورند که زمان تعویض کش ارتودنسی نهایتا هر 12 ساعت یکبار باشد.
با الاستیکهای برداشته شده چه کنیم؟
توصیه میشود هر زمان که کشها برداشته میشود آنها را دور بیاندازید. متخصص ارتودنسی و دستیاران او به طور معمول بیماران را با دستورالعمل کاملی در خصوص چگونگی استفاده از کشها و برداشتن و گذاشتن مجدد آنها آشنا میکنند. بیشتر بیماران پس از چند روز در این کار حرفهای شده و با سرعت و بدون نیاز به کمک متخصص یا شخص دیگری این کار را انجام میدهند.
معایب استفاده از کش ها در ارتودنسی
برخی از متخصصان دندانپزشکی میگویند استفاده 24 ساعته از کشها غیر معقول به نظر میرسد. در برخی موارد هم دیده شده که بیماران در هنگام خواب، برای سریعتر و کوتاهتر شدن طول مدت درمان، فشار کش را دو برابر میکنند. البته از نظر متخصصین این کار درست نیست.
علاوه بر این، آنها معتقدند که فشار دو برابر ناشی از کش میتواند به ریشههای دندانها آسیب جدی وارد کند. پس هر چند که استفاده از کش ارتودنسی برای درمان مالاکلوژنها اجتناب ناپذیر است، اما اگر برای مدت طولانی و با اعمال نیروی بیش از حد از آنها استفاده شود، ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. به عنوان مثال درد کش ارتودنسی یکی از این عوارض است که در صورت استفاده نادرست از آن اجتناب ناپذیر است.
خرید کش ارتودنسی: از کجا الاستیک ارتودنسی بخرم؟
اگر شما به دنبال خرید کش ارتودنسی برای براکتهای خود هستید لطفا توجه داشته باشید که در اغلب موارد انجام این کار غیر ضروری است. یعنی نیازی نیست که خودتان اقدام به خرید کنید. چون مطب متخصص شما هر تعداد کش و الاستیک که مورد نیاز باشد را برایتان تامین خواهد کرد.
پاسخ به دیگر سوالات رایج درباره کش ارتودنسی دندان
خیر. استفاده از این کشها شرایط خاصی دارد و حتی برای هر نوع ارتودنسی ثابتی نیز نمیتوان از کشها استفاده کرد. برای قرار دادن این کشها روی بریس نیاز به براکتهای قلابدار است که کشها را به خوبی بین دو براکت نگهداری کند.
درد فک و دهان و دندان با اضافه شدن فشار کش های ارتودنسی کاملا طبیعی است و جای نگرانی ندارد. این ناراحتی پس از چند روز کم شده و از بین خواهد رفت. برای کاهش این درد باید به صورت توصیه شده از کش ها استفاده کرد و روند استفاده از آن ها را قطع نکرد. زیرا اگر بدون برنامه و با فاصله زیاد کش استفاده شود، ممکن است با هر بار استفاده درد جزئی تجربه شود.
خیر لزوما قرار نیست هر کسی که تحت درمان ارتودنسی قرار میگیرد از این کش ها استفاده کند. کسانی که علاوه بر نامرتبی دندان ها با ناهمانگی بین فک ها روبرو هستند (زمانی که فک ها با هم همپوشانی طبیعی و مناسبی ندارند) باید کش استفاده کنند در غیر این صورت نیازی به الاستیک های بین براکتی نیست.
انتظار میرود برای اینکه کش ها بتوانند باعث حرکت دندان ها یا فک شوند چند هفته تا چند ماه زمان لازم باشد.
بلکه ما دو نوع کش ارتودنسی داریم که یکی به دور براکت و دیگری بین براکت ها قرار میگیرد. هر دو نوع کش در رنگ بندی های مختلفی موجود هستند.
خیر ئر سیستم دیمون نیازی به کش ها نیست زیرا براکت ها در این روش به راحتی و به تنهایی بسته شده و مانع از در رفتن سیم ارتودنسی میشوند.
معمولا ارتودنتیست این الاستیک ها را تجویز کرده یا در اختیارتان قرار می دهد. در این خصوص بهتر است از راهنمایی های متخصص خود استفاده کنید.