توضیح اثر داروها بر درمان ارتودنسی به زبان ساده

اثر داروها بر درمان ارتودنسی یک موضوع علمی پیچیده و مهم است که می تواند سرعت، کیفیت و حتی ایمنی درمان شما را تحت تأثیر قرار دهد. برای همین است که تقریبا همیشه در طول جلسه مشاوره ارتودنسی (یا جلسه اول)، متخصص از شما یک سوال مهم می پرسد. اینکه “آیا بیماری خاصی دارید یا داروی مشخصی را به طور منظم مصرف می کنید؟” وخب شاید این سوال در نگاه اول کمی بی ربط به نظر برسد. آخر مثلا چه ارتباطی می تواند بین قرص فشار خون شما و حرکت دندان هایتان وجود داشته باشد؟

واقعیت این است که این ارتباط، بسیار مهم تر و مستقیم تر از چیزی است که فکرش را می کنید. بیایید با هم، خیلی دقیق و به زبان ساده، ببینیم کدام داروها می توانند در این مسیر درمانی با ما همراهی کنند و کدام ها ممکن است کمی کار را برایمان سخت تر کنند.

جدول راهنما برای درک بهتر اثر داروها بر درمان ارتودنسی (خلاصه و کلی)

دسته دارویی	مثال های رایج	تأثیر احتمالی بر حرکت دندان	چه کار باید بکنید؟
ضدالتهاب های غیراستروئیدی (NSAIDs)	ایبوپروفن، ناپروکسن، آسپرین	کاهش سرعت (مهم و شایع)	برای درد ارتودنسی، استامینوفن مصرف کنید. در صورت مصرف منظم، به ارتودنتیست اطلاع دهید.
بیس فسفونات ها (پوکی استخوان)	آلندرونیت، رزیدرونات	کاهش شدید سرعت یا توقف کامل	اطلاع رسانی کامل و فوری به ارتودنتیست. مشورت با پزشک ضروری است.
کورتیکواستروئیدها (کورتون)	پردنیزولون، هیدروکورتیزون	کاهش سرعت	حتماً ارتودنتیست خود را در جریان دوز و مدت زمان مصرف قرار دهید.
داروهای ضدافسردگی (SSRI)	فلوکستین، سرترالین	مطالعات نتایج متناقضی دارند، اما برخی نشان دهنده کاهش سرعت هستند.	اطلاع رسانی به ارتودنتیست.
هورمون های تیروئید	لووتیروکسین	در دوز مناسب، بی تأثیر. در پرکاری، افزایش سرعت.	از کنترل بودن سطح هورمون خود مطمئن شوید و به ارتودنتیست اطلاع دهید.
مسکن های غیر NSAID	استامینوفن (پاراستامول)	تقریباً بی تأثیر.	بهترین و ایمن ترین انتخاب برای کنترل درد ارتودنسی.

اصلا چرا ما روی اثر داروها بر درمان ارتودنسی صحبت می کنیم؟

برای اینکه این ارتباط را درک کنیم، باید به یاد بیاوریم که حرکت دندان ها در ارتودنسی، یک فرآیند بیولوژیک و زنده است (البته ما بارها در مقالات مختلف این را توضیح داده ایم).

ببینید اینطور نیست که ما دندان را مثل یک میخ در چوب جابجا کنیم! حرکت دندان به یک فرآیند سلولی پیچیده به نام “بازسازی استخوان” (Bone Remodeling) وابسته است. در این فرآیند، سلول هایی به نام “استئوکلاست” استخوان جلوی مسیر دندان را می خورند و سلول های دیگری به نام “استئوبلاست” در پشت آن، استخوان جدید می سازند.

بیشتر بخوانید: ارتودنسی چگونه دندان ها را صاف می‌ کند؟ (توضیح حرکات ارتودنسی)

برخی داروها ممکن است روی این حرکت دندانی تاثیر بگذارند

بسیاری از داروهایی که ما برای بیماری های مختلف مصرف می کنیم، به صورت سیستمیک در تمام بدن پخش می شوند و می توانند روی فعالیت همین سلول های استخوانی و فرآیندهای التهابی مرتبط با آن ها تأثیر بگذارند. اینجاست که اثر داروها بر درمان ارتودنسی معنا پیدا می کند.

داروهایی که می توانند حرکت دندان ها را “کند” کنند کدام ها هستند؟

بعضی از داروها هستند که به نوعی جلوی فرآیند تحلیل استخوان را می گیرند یا پاسخ التهابی بدن را سرکوب می کنند. این یعنی اگر چنین داروهایی را در طول درمان ارتودنسی مصرف کنید، حرکت دندان ها آهسته تر می شود. مثلا چه داروهایی ممکن است حرکت دندان را کند کنند؟ دقیقا این ها:

۱. داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی

وقتی داریم درباره اثر داروها بر درمان ارتودنسی صحبت می کنیم معمولا اول از همین دسته شروع می کنیم. داروهایی مانند ایبوپروفن (ژلوفن، ادویل)، ناپروکسن، دیکلوفناک و آسپرین که خیلی از ما برای تسکین دردهای معمولی از آن ها استفاده می کنیم. دقیقا چنین اثری دارند.

آن ها با مهار کردن ماده ای به نام “پروستاگلاندین” کار می کنند. پروستاگلاندین ها نقش مهمی در ایجاد التهاب و درد دارند، اما همین مواد برای فعال شدن سلول های استئوکلاست (سلول های تحلیل برنده استخوان) نیز ضروری هستند. وقتی شما به طور منظم از این داروها استفاده می کنید، در واقع دارید سیگنال لازم برای شروع حرکت دندان را سرکوب می کنید.

مطالعات متعدد نشان داده اند که مصرف منظم و طولانی مدت NSAIDها می تواند به طور قابل توجهی سرعت حرکت دندان ها را کاهش داده و طول دوره درمان ارتودنسی را افزایش دهد.

خب پس در زمان ارتودنسی چه جایگزینی برایشان وجود دارد؟

برای تسکین درد خفیف پس از جلسات ارتودنسی، بهترین و ایمن ترین گزینه، “استامینوفن” است. استامینوفن یک مسکن است اما ضدالتهاب نیست و تداخلی با مکانیسم حرکت دندان ندارد. اگر به دلیل بیماری دیگری (مانند آرتریت) مجبور به مصرف منظم NSAIDها هستید، حتماً باید این موضوع را با متخصص ارتودنسی خود در میان بگذارید.

۲. بیس فسفونات ها (داروهای پوکی استخوان)

این دسته از داروها که برای درمان پوکی استخوان (استئوپروز) استفاده می شوند (مانند آلندرونیت)، دشمن شماره یک حرکت دندان هستند. اثر داروها بر درمان ارتودنسی در این مورد، بسیار شدید است.

این داروها به طور مستقیم، فعالیت سلول های استئوکلاست را مهار کرده و جلوی تحلیل استخوان را می گیرند. در نتیجه حرکت دندان ها به شدت کند یا حتی به طور کامل متوقف می شود. در واقع، درمان ارتودنسی در بیمارانی که دوزهای بالای این داروها (به خصوص نوع تزریقی) را دریافت می کنند، تقریباً غیرممکن است.

۳. کورتیکواستروئیدها (کورتون ها)

در نهایت داروهایی مانند پردنیزولون که برای درمان بیماری های خودایمنی، آسم شدید یا آلرژی ها استفاده می شوند، نیز می توانند با سرکوب پاسخ التهابی، حرکت دندان ها را کند کنند.

بیشتر بخوانید: جدیدترین هزینه درمان های ارتودنسی در سال 1404

بعضی از داروها هم هستند که می توانند حرکت دندان ها را “سریع” کنند

در کنار داروهای قبلی (که حرکات ارتودنسی را کند می کردند) ما یک سری دارو داریم که حرکات را سریع تر از حد نرمال می کنند. خب متاسفانه اگرچه این داروها در نگاه اول جذاب به نظر می رسند، اما همیشه یک مزیت نیستند و نیاز به مدیریت دقیق دارد. مشخصا داریم درباره اثر این داروها بر درمان ارتودنسی صحبت می کنیم:

• هورمون های تیروئید: بیمارانی که به دلیل کم کاری تیروئید، لووتیروکسین مصرف می کنند (و سطح هورمون شان نرمال است)، معمولاً حرکت دندانی نرمالی دارند. اما در بیمارانی که پرکاری تیروئید دارند یا دوز بیش از حد دارو مصرف می کنند، افزایش متابولیسم استخوان می تواند باعث حرکت سریع تر دندان ها و افزایش جزئی ریسک تحلیل ریشه شود.
• برخی داروهای دیابت و ویتامین D: برخی مطالعات نشان داده اند که دوزهای مناسب ویتامین D و برخی داروهای دیابت ممکن است به بهبود فرآیند بازسازی استخوان کمک کنند.

مهم ترین کاری که شما باید انجام دهید این هست اطلاع رسانی دقیق به دکتر است

شاید مهم ترین پیام این مقاله هم دقیقا همین باشد. اثر داروها بر درمان ارتودنسی تنها زمانی قابل مدیریت است که متخصص شما از آن آگاه باشد. در جلسه مشاوره اولیه، شما باید یک لیست کامل و دقیق از تمام داروهایی که مصرف می کنید (حتی داروهای بدون نسخه، مکمل ها و ویتامین ها) را در اختیار او قرار دهید.

این اطلاعات یک بخش مهم از پرونده درمانی شماست و به متخصص شما کمک زیادی می کند تا:

• یک طرح درمان واقع بینانه طراحی کند: اگر او بداند که شما دارویی مصرف می کنید که حرکت دندان را کند می کند، ممکن است طول دوره درمان را کمی طولانی تر تخمین بزند یا از نیروهای متفاوتی استفاده کند.
• توصیه های درستی به شما بکند: او به شما خواهد گفت که حالا که اثر داروها بر درمان ارتودنسی به این شکل هست مثلا برای کنترل درد، از چه مسکنی استفاده کنید.
• با پزشک شما در تماس باشد: در موارد پیچیده، او می تواند با پزشک معالج شما مشورت کند تا بهترین و ایمن ترین راه را برای مدیریت همزمان دو درمان پیدا کنند.

در نهایت، به یاد داشته باشید که …

بدن شما یک سیستم یکپارچه است و هر چیزی که روی یک بخش آن تأثیر بگذارد، می تواند روی بخش های دیگر نیز تأثیرگذار باشد. با یک ارتباط شفاف و صادقانه با تیم دکتر ارتودنسی خودتان، می توانید با خیال راحت، مسیر رسیدن به لبخندی زیبا را طی کنید، بدون اینکه نگران تداخل های ناخواسته باشید.

اگر هم هنوز درمانتان را شروع نکرده‌اید، می توانید همین الان برای یک جلسه ویزیت تخصصی از مجموعه کلینیک های دکتر درویش پور اقدام کنید. دکتر بیش از 20 سال سابقه درمان ارتودنسی دارند و قطعا می توانند درمان ارتودنسی شما را به خوبی مدیریت کنند.

سوالات پرتکرار شما در خصوص اثر داروها بر درمان ارتودنسی