آفت دهان چیست؟ (علل + 6 راه درمان برای خلاصی از آن)

حتما برای شما هم پیش آمده که موقع نوشیدن آبمیوه مورد علاقه تان یا هنگامی که لقمه های غذا را می جویید ناگهان سوزش عجیبی در دهان حس می کنید. وقتی که در آینه داخل دهان خود را برای پیدا کردن منبع سوزش نگاه می کنید متوجه زخم یا زخم های کوچک بیضی شکل سفیدی می شوید.  این زخم کوچک آفت دهان است. آفت یا زخم کانکر، خوردن و آشامیدن را با مشکل رو به رو می کند و تا بهبودی کامل باعث می شود فرد با هر بار غذا خوردن احساس دردناک و عذاب آوری داشته باشد. اما دلیل بوجود آمدن و درمان این زخم ها چیست؟

آفت دهان دقیقاً چیست؟

آفت یا (Canker sore) که در دهان بوجود می آید یک نوع زخم کم عمق، گرد و یا بیضی شکل است. محل بروز این زخم، دهان و قسمت های مختلف  بافت های نرم داخل آن است. آفت دهان می تواند بر روی زبان، بافت های داخلی دهان مانند پوشش داخلی لپ ها، سقف دهان و لب ها بروید. بخش مرکزی این زخم به رنگ سفید و یا زرد بوده و حاشیه آن به رنگ قرمز است.

انواع زخم آفت کدامند؟

انواع آفت ها در کل تفاوت چندانی با یک دیگر ندارند و معمولا همگی به یک شکل می توانند آزار دهنده باشند. وجه شباهت دیگری که دارند مسری نبودن آن ها است. یعنی بر خلاف زخم های دهانی دیگر، بر اثر روبوسی یا هر گونه تماسی به دیگران منتقل نمی شوند. اما 3 نوع زخم کانکر وجود دارد که می توان آن ها را تا حدودی متمایز از یک دیگر خواند.

آفت هرپتی فرم

این نوع آفت دهان برخلاف نامش ربطی به ویروس تبخال ندارد و همانطور که گفتیم این زخم ها اصلا مسری نیستند. زخم هرپتی فرم به ندرت می روید اما می تواند هم به صورت تکی و هم به صورت خوشه ای در مناطقی از دهان رشد کند. اگر به صورت تکی ظاهر شود بسیار کوچک است اما شکل خوشه ای آن مانند تبخال می تواند گسترش پیدا کند و بزرگتر شود. در نتیجه قسمت های بیشتری از دهان را در بر می گیرد و تحریک پذیری بافت های مورد نظر بیشتر می شود.

آفت گسترده یا ماژور

این نوع زخم هم زیاد شایع نیست اما بزرگتر و دردناک تر از باقی آفت های معمولی است که در بخش بعد معرفی می کنیم. عمق آفت گسترده به بیشتر از 1 سانتی متر هم می رسد و برخلاف عمده زخم های کانکر، لزوما گرد نیست بلکه می تواند اشکال مختلفی داشته باشد. لبه های این زخم برجسته و ملتهب هستند و بخش مرکزی آن رنگی زرد مایل به خاکستری دارد. ممکن است بعد از بهبودی هم به دلیل عمیق بودن زخم، جای آن بر روی بافت هدف باقی بماند.

آفت خفیف یا ماینور

آفت خفیف شایع ترین آفت دهان است و کوچک تر از دیگر انواع آفت ها است. کم عمق بوده و شکلی گرد به همراه مرکزی سفید دارد. لبه های این زخم به رنگ قرمز در می آید و بر خلاف آفت گسترده پس از بهبودی، جای زخم از بین می رود.

علائم آفت زدن دهان چیست؟

ایجاد زخم های آفت با ناراحتی ها و علائم ناخوشایندی همراه است. اگر این علائم را بشناسید آفت دهان کودکان و یا خود را به راحتی تشخیص داده و سپس اقدام به درمان مناسب آن می کنید.

احساس درد وناراحتی

با رشد زخم های کانکر یا آفت به تبع درد و سوزش نیز در محل زخم ها احساس می شود. مخصوصا هنگام غذا خوردن و یا نوشیدن این احساس سوزش تشدید می شود.

وجود التهاب و قرمزی

همانطور که قبلا گفتیم اطراف بعضی از این زخم ها ملتهب و لبه های آن ها قرمز رنگ هستند. پس یکی از بارز ترین علائم آفت دهان قرمزی و التهاب است.

سوزن سوزن شدن

سوزن سوزن شدن یک ناحیه می تواند علامت رشد آفت باشد. در واقع یک هشدار برای آفت زدن بافت های دهانی است. پس اگر دهان شما مستعد آفت زدن باشد باید بیشتر مراقب چیز هایی که می خورید باشید؛ که مبادا زخم کانکر در حال رشد باشد و محرک ها وضعیت را بدتر کنند.

علل بوجود آمدن زخم کانکر

علت و ریشه دقیق رشد این زخم ها هنوز معلوم نیست و نمی توان با اطمینان گفت که چه چیزی در بروز زخم آفت دست دارد. اما در زیر مواردی را خواهید خواند که می توانند در گسترش و وخیم کردن زخم کانکر دخیل باشند.

آسیب به دهان

احتمالا موقعی که آفت می زنید وقتی به قبل از رشد زخم فکر می کنید می بینید که به طور تصادفی زبان خود را گاز گرفته اید، چیزی داغ خورده اید و یا هنگام غذا خوردن تیغه چنگال را به اشتباه در بافت داخلی لپ فرو کرده اید. بله این دست از آسیب های می توانند از علل آفت دهان و یا حداقل محرکی برای رشد آن باشند.

 علاوه بر این موارد آسیبی که بریس های و دستگاه های ارتودنسی به دهان وارد می کنند و حتی مسواک زدن به شیوه تهاجمی و غیر اصولی نیز می توانند علتی برای آفت باشند.

حساسیت غذایی

غذا های اسیدی مانند مرکبات، خوراکی ها و ادویه های تند و در برخی مواقع شکلات هم می توانند جزء موارد حساسیت زا باشند و بدن افرادی که به این نوع خوراکی ها آلرژی دارند واکنش خود را با رویش آفت در دهان نشان می دهد.

اختلالات هورمونی

شواهد نشان می دهد که استرس و مشکلات عاطفی و به دنبال آن نوسانات هورمونی می توانند محرک آفت باشند. و کسانی که بیشتر در موقعیت های تنش زا به سر می برند احتمال اینکه در دهان آن ها زخم آفت رشد کند بیشتر است.

کمبود مواد معدنی

کمبود برخی  ویتامین ها مانند ویتامین B12 و دریافت ناکافی مواد معدنی دیگری مانند اسید فولیک، آهن و روی می تواند به رشد زخم کانکر کمک کند.

راه های درمان آفت دهان

زخم های آفت به خودی خود بعد از گذشت یک یا دو هفته ترمیم می یابند و حتی اگر دارو یا درمانی روی آن ها اعمال نشود نیز بلاخره ناپدید می شوند. اما اگر می خواهید هر چه زودتر از دست این زخم های آزار دهنده خلاص شوید و یا می ترسید جای زخم ها در دهان باقی بمانند اقدامات زیر را انجام دهید.

دارو های موضعی

می توان درمان های موضعی مانند ژل ها و پماد هایی که حاوی بنزوکائین و یا پراکسید هیدروژن هستند را استفاده کرد. این دارو ها می توانند به کاهش درد آفت دهان کمک کنند و به طور موقت درد را تسکین دهند.

یخ

با اعمال یخ بر روی زخم ایجاد شده می توان تا حدودی درد را کاهش داد و به طور موقت سوزش را قطع کرد.

کورتیکواستروئید

اگر به دنبال درمان سریع آفت دهان هستید باید بگوییم که قرص کرتیکواستروئید می تواند گزینه خوبی برای تسکین و درمان آفت باشد.

منیزیم هیدروکسید

شستن دهان با این شربت می تواند سوزش زخم ها را کمتر کند. منگنز یک نوع آنتی اسید به شمار می رود. پس تماس آن با دهان باعث قلیایی کردن محیط و در نتیجه کاهش درد و بهبود سریع آفت می شود.

شستوشو با آب نمک

آب نمک یک درمان خانگی آفت دهان است که به ضدعفونی کردن دهان و محل زخم کمک می کند. شستوشوی دهان با آب نمک منجر به بهبودی سریع و تسکین درد زخم کانکر می شود.

پیشگیری از آفت زدن دهان

برای اینکه دچار زخم های کانکر نشوید و یا دوباره از درد و ناراحتی این زخم ها رنج نبرید موارد زیر را جهت جلوگیری از آفت دهان رعایت کنید.

• بهداشت دهان و دندان را به خوبی رعایت کنید.
• ·        آرام و صحیح مسواک بزنید.
• با انجام فعالیت هایی مانند مدیتیشن و یا ورزش های همگانی شما را از استرس دور کنید.
• با دقت بیشتری غذا بجویید تا زبان و دهان دچار گازگرفتگی و آسیب نشوند.
• از خوردن غذا های خیلی داغ بپرهیزید.
• موارد حساسیت زای خود را بشناسید و از آن ها اجتناب کنید.

نکات پایانی در خصوص زخم های دهانی آفتی

فراموش نکنید که آفت های دهانی جزء شایع ترین عارضه هاست و لزوما موارد گفته شده درمان صد در صدی یا راه های پیشگیری قطعی نیستند. حتی اگر با انجام روش های پیشگیری از آفت دهان باز هم به زخم کانکر مبتلا شدید و یا با درمان های گفته شده زخم ها سریع درمان نشدند، بعد از دو هفته زخم ها به خودی خود بهبود می یابند. مگر در مواقعی که وسعت و شدت زخم ها شدید بوده و بیشتر از دو هفته طول بکشند. در این صورت باید به پزشک مراجعه کرد تا علت آن را بیابد.