اینجا می خواهیم به یکی از نادرترین وضعیت هایی که ممکن است در طول درمان ارتودنسی پیش بیاید صحبت کنیم. اتفاقی که واقعا احتمالش کم هست ولی چه کنیم که ما خودمان را موظف کردیم که زیر و بم و تمام حالات درمان ارتودنسی را برایتان توضیح دهیم. اینجا قرار است درباره شکستگی دندان در طول ارتودنسی صحبت کنیم!
آیا واقعاً سیم و براکت ها باعث شکستن دندان می شوند؟
خیلی از مراجعین با نگرانی می پرسند که آیا فشاری که برای صاف کردن دندان ها وارد می شود، می تواند آن ها را خرد کند؟ بگذارید خیال تان را راحت کنم. نیرویی که دستگاه های ارتودنسی به دندان وارد می کنند، یک نیروی ملایم، مداوم و کنترل شده است. این نیرو برای حرکت دادن دندان در استخوان طراحی شده، نه برای شکستن ساختار سخت مینای دندان.
بنابراین اگر بخواهیم به این سوال که آیا ارتودنسی باعث شکستگی دندان میشود؟ پاسخ بدهیم، باید بگوییم خیر …
ارتودنسی به خودی خود عامل شکستگی نیست
دندان های سالم و بدون مشکل، زیر فشار معمول ارتودنسی نمی شکنند. معمولاً وقتی با شکستگی دندان در طول ارتودنسی مواجه می شویم، پای یک عامل دیگر در میان است؛ عاملی که دندان را ضعیف کرده یا ضربه ای که بیش از حد توان دندان بوده است. سیم ها فقط دندان را حرکت می دهند، آن ها را خرد نمی کنند.
پس مقصر اصلی شکستن دندان ها در طول ارتودنسی چیست؟
حالا که سیم ها را تبرئه کردیم، باید دنبال مقصرین اصلی بگردیم. شناختن این عوامل به شما کمک می کند تا جای ممکن از بروز حادثه جلوگیری کنید. خب در صورت بروز، این ها اصلی ترین عوامل شکستگی دندان در زمان ارتودنسی هستند:
دندان هایی که از قبل ضعیف شده اند
دندانی که قبلاً پوسیدگی عمیق داشته، عصب کشی شده یا یک پرکردگی خیلی وسیع (آمالگام یا کامپوزیت) دارد، ساختار یکپارچه و محکمی مثل دندان سالم ندارد. این دندان ها مثل یک دیوار ترک خورد هستند. حالا وقتی فشار جابجایی ارتودنسی هم به آن ها وارد می شود، ممکن است در برابر فشارهای جویدن کم بیاورند و بشکنند.
عادت های غذایی خطرناک ما ایرانی ها
ما ایرانی ها عاشق ته دیگ های برشته، شکستن پسته و فندق با دندان و گاز زدن میوه های سفت هستیم. ولی خب این خوراکی ها دشمن درجه یک دندان ها، چه با ارتودنسی و چه بدون آن هستند.
شکستن دندان در طول ارتودنسی خیلی وقت ها دقیقاً سر سفره غذا و با یک گاز محکم به نان خشک یا هسته زیتون اتفاق می افتد. وجود براکت ها باعث می شود نیروهای جویدن به شکل متفاوتی روی دندان پخش شود و اگر یک جسم سخت هم این وسط قرار بگیرد، احتمال شکستگی بالا می رود.
بیشتر بخوانید: تغذیه در زمان ارتودنسی (لیست غذاهای نرم + غذاهای ممنوعه ارتودنسی)
دندان قروچه های شبانه و فشارهای عصبی
بعضی افراد وقتی استرس دارند یا شب ها که خواب هستند، دندان هایشان را به هم فشار می دهند. این کار فشار وحشتناکی به دندان ها وارد می کند. در حالت عادی شاید دندان تحمل کند، اما وقتی دندان تحت درمان ارتودنسی است و کمی هم لقیِ طبیعی دارد، این فشار مضاعف می تواند باعث ترک خوردن یا لب پر شدن آن شود.
ضربه ها و حوادث ورزشی
اگر ورزشکار هستید یا فعالیت فیزیکی زیادی دارید، همیشه خطر برخورد توپ یا زمین خوردن وجود دارد. وجود براکت ها در دهان می تواند آسیب ناشی از ضربه را بیشتر کند. ضربه ای که در حالت عادی شاید فقط لب را زخم می کرد، با وجود ارتودنسی می تواند منجر به شکستگی دندان در طول ارتودنسی شود.
اگر دندانمان شکست دقیقاً باید چه مراحلی را طی کنیم؟
فرض کنیم این اتفاق ناخوشایند افتاده است. خونسردی خودتان را حفظ کنید، چون استرس فقط کار را خراب تر می کند. این نقشه راه را دنبال کنید:
- اگر دندان تان لب پر شده یا تکه ای از آن جدا شده، سعی کنید آن را پیدا کنید. گاهی اوقات اگر شکستگی تمیز باشد، دندانپزشک می تواند همان تکه را دوباره بچسباند. آن را در یک ظرف کوچک شیر یا بزاق خودتان نگه دارید تا خشک نشود.
- اگر سیم ارتودنسی تان تیز است و دهان تان را اذیت می کند، با ته یک مداد پاک کن دار آن را به سمت داخل خم کنید یا رویش موم ارتودنسی بگذارید.
- با مطب دکتر تماس بگیرید. منشی مطب باید بداند که شما دچار شکستگی دندان در طول ارتودنسی شده اید. آن ها به شما می گویند که آیا لازم است همان روز بروید یا می توانید صبر کنید.
- معمولاً متخصص ارتودنسی کار ترمیم دندان را انجام نمی دهد. او ممکن است سیم یا براکت آن دندان خاص را باز کند و شما را به دندانپزشک عمومی یا متخصص ترمیمی ارجاع دهد تا دندان را درست کنند.
دندانپزشک چطور دندان شکسته را با وجود سیم ها ترمیم می کند؟
برای ترمیم دندان شکسته در زمان ارتودنسی معمولا روش های زیر مورد استفاده قرار می گیرد:
ترمیم های جزئی و لب پر شدگی ها
اگر شکستگی در حد پریدن لبه دندان باشد، دندانپزشک می تواند با مواد همرنگ دندان (کامپوزیت)، آن را بازسازی کند. در خیلی از موارد حتی نیازی به برداشتن سیم هم نیست و دندانپزشک با ظرافت اطراف براکت را ترمیم می کند.
شکستگی های عمیق تر و جدی تر
اگر بخش بزرگی از دندان شکسته باشد، داستان کمی پیچیده تر می شود. در این حالت:
- ابتدا باید به متخصص ارتودنسی بروید تا براکت آن دندان و سیم متصل به آن را باز کند.
- سپس به دندانپزشک ترمیمی مراجعه می کنید تا دندان را بازسازی کند (با کامپوزیت یا گاهی روکش موقت).
- بعد از ترمیم، دوباره پیش ارتودنتیست برمی گردید تا براکت جدیدی روی دندان ترمیم شده چسبانده شود.
گاهی اوقات اگر شکستگی خیلی عمیق باشد و به عصب رسیده باشد، ممکن است قبل از ترمیم نیاز به عصب کشی (درمان ریشه) داشته باشید. نگران نباشید، حتی دندانی که عصب کشی شده هم می تواند در ارتودنسی حرکت کند و درمان شما متوقف نمی شود.
بیشتر بخوانید: آیا احتمال پوسیدگی دندان حین درمان ارتودنسی وجود دارد؟
جدول راهنمای سریع تصمیم گیری در هنگام شکستگی
برای اینکه بدانید در هر شرایطی چقدر باید عجله کنید، این جدول به شما کمک می کند.
| نوع آسیب | میزان اورژانسی بودن | اقدام لازم |
|---|---|---|
| لب پر شدن جزئی دندان | کم (غیر اورژانسی) | تماس با مطب و گرفتن وقت در اولین فرصت. مراقب باشید زبان تان زخم نشود. |
| شکستن نیمی از تاج دندان | متوسط (نیاز به اقدام زود) | تماس فوری با ارتودنتیست برای برداشتن براکت و ارجاع به دندانپزشک ترمیمی. |
| درد شدید همراه با خونریزی از دندان | زیاد (اورژانسی) | احتمال درگیری عصب وجود دارد. فوراً اقدام کنید و مسکن بخورید. |
| لق شدن دندان در اثر ضربه | بسیار زیاد (فوق اورژانسی) | هیچ فشاری به دندان ندهید و سریعاً خود را به دندانپزشک برسانید. |
آیا شکستگی دندان باعث می شود درمان ارتودنسی عقب بیفتد؟
بله، متأسفانه وقوع شکستگی دندان در طول ارتودنسی می تواند کمی در برنامه زمانی درمان اختلال ایجاد کند، اما معمولاً فاجعه بار نیست. وقتی دندانی می شکند و نیاز به ترمیم پیدا می کند، ما مجبوریم برای مدتی (مثلاً چند هفته) اعمال نیرو روی آن دندان را متوقف کنیم تا ترمیم سفت شود و دندان آرام بگیرد.
این توقف موقتی ممکن است کل پروسه درمان را یکی دو ماه عقب بیندازد. اما نکته مثبت اینجاست که اگر ترمیم به خوبی انجام شود، دندان دوباره وارد مدار می شود و حرکتش را ادامه می دهد. پس به خاطر چند هفته تأخیر، خودتان را سرزنش نکنید و تمرکزتان را روی درمان درست دندان بگذارید.
چطور از این اتفاق دردناک پیشگیری کنیم؟
همیشه گفته اند پیشگیری بهتر از درمان است و در مورد شکستگی دندان در طول ارتودنسی این حرف صد در صد درست است. با رعایت چند نکته ساده می توانید ریسک این اتفاق را به صفر برسانید:
رژیم غذایی تان را بازنگری کنید
جدی می گویم، دور ته دیگ های سفت، نان های خشک و بیات، آجیل های سفت و آبنبات های چوبی را خط بکشید. میوه هایی مثل سیب و هویج را حتماً قبل از خوردن تکه تکه کنید. ساندویچ را گاز نزنید و آن را با کارد و چنگال بخورید. این ها محدودیت نیستند، بلکه گاردهای محافظتی برای دندان های شما هستند.
از محافظ دندان استفاده کنید
اگر ورزشکار هستید (حتی ورزش های غیربرخوردی)، حتماً از محافظ دهان (Mouthguard) مخصوص ارتودنسی استفاده کنید. این محافظ ها ضربه را خیلی خوب جذب می کنند و نمی گذارند دندان ها به هم یا به براکت ها کوبیده شوند.
چکاپ های دندانپزشکی را فراموش نکنید
فکر نکنید چون هر ماه پیش متخصص ارتودنسی می روید، دیگر نیازی به دندانپزشک عمومی ندارید. متخصص ارتودنسی روی حرکت دندان تمرکز دارد، نه پوسیدگی های ریز. حتماً هر ۶ ماه یکبار برای چکاپ کلی بروید تا اگر دندانی ضعیف شده یا پوسیدگی دارد، قبل از اینکه بشکند، ترمیم شود.
سوالات متداول شما در خصوص شکستگی دندان در طول ارتودنسی
به هیچ وجه! چسب های صنعتی سمی هستند و باعث مرگ عصب دندان و عفونت شدید می شوند. این کار کار دندانپزشک را هم سخت تر می کند.
بله، مواد کامپوزیت امروزی بسیار مقاوم هستند. البته دندانپزشک سطح آن را طوری آماده می کند که براکت به خوبی بچسبد و در عین حال ترمیم جدا نشود.
معمولاً سعی می شود تا پایان ارتودنسی از روکش موقت استفاده شود. بعد از اینکه دندان ها در جای نهایی خودشان ثابت شدند، روکش دائمی و زیبا برایتان ساخته می شود.