توضیح کامل مال اکلوژن به زبان ساده + بهترین روش درمان آن
مال اکلوژن یا (malocclusion) از ترکیب دو کلمه mal و occlusion ساخته شده. برای درک درست این اصطلاح ابتدا باید با اکلوژن آشنا شوید و تعریف آن را بدانید. اکلوژن به معنی موقعیت مناسب فک ها و دندان ها است. زمانی که فک ها با هم هماهنگ باشند و همپوشانی درستی با هم داشته باشند و از طرفی دندان ها تراز باشند یعنی اکلوژن طبیعی وجود دارد. هرچیزی که این هماهنگی را بر هم بزند می شود مال اکلوژن. مال در این عبارت یعنی بر هم خوردن هماهنگی یعنی عادی نبود اکلوژن. مثلا شلوغی دندان ها نوعی مال اکلوژن است، مثلا بیرون زدن، جلوزدکی یا عقب زدگی یک فک نیز به طور مشابه نوعی ناهماهنگی فکی است.
علائم اصلی مال اکلوژن چیست؟
بسیاری از افراد با مشکل عدم تراز فکی به دنیا می آیند و ممکن است علائم از همان ابتدا مشخص باشد با این حال اغلب افراد طی چند سال اول علائم مشکلات فکی را نشان می دهند.
برخی از علائم مال اکلوژن عبارتند از:
- ترازبندی غیر طبیعی دندان ها
- سایش غیر طبیعی دندان های به هم
- تغییر ساختار صورت
- گاز گرفتن مکرر گونه های داخلی یا زبان
- مشکل جویدن یا گاز گرفتن
- مشکلات گفتاری
- نفس کشیدن از طریق دهان ، به جای بینی که به تنفس دهانی مشهور است
چه چیزی باعث بروز مشکل ناهماهنگی فکی می شود؟
هرچند که تعدادی عامل خارجی و محیطی می توانند باعث بروز ناهماهنگی و عدم تراز فک ها شود اما عمده عامل و علت مال اکلوژن ها مشکلات ارثی و ژنتیکی است که از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود.
برخی از عوامل محیطی ایجاد کننده یا تشدید کننده عدم تراز فک ها عبارتند از:
- استفاده مکرر از پستانک بعد از 3 سالگی
- مکیدن انگشت شست
- وارد شدن آسیب و ضربه به فک و صورت
- وجود دندان نهفته یا نیمه نهفته در فک
- دندان قروچه
انواع مختلف مال اکلوژن کدامند؟
مال اکلوژن بر اساس مقدار ناهمترازی به 3 دسته یا به اصطلاح 3 کلاس تقسیم بندی می شود و از شدت کم به زیاد در کلاس های 1 تا 3 نامگذاری می شود.
کلاس 1
نوع اول مال اکلوژن زمانی است که فک های بالا و پایین با هم تراز هستند و در موقعیت نرمال خود قرار دارند با این حال مشکل اصلی در موقعیت دندان ها است. مثلا دندان ها دچار شلوغی و ازدحام هستند و یا فاصله بین دندان ها مساله ساز است.
کلاس 2
نوع دوم ناهماهنگی بین فکی زمانی است که دندان های فک بالا یا کلا فک بالا جلوتر از فک پایین است. البته به این نکته توجه کنید که فک بالا در حالت نرمال چند میلی متر از فک پایین جلوتر است اما در ناهنجاری کلاس 2 به صورت غیر طبیعی فک بالا بسیار جلوتر از فک پایین است.
به این وضعیت اغلب اوربایت یا اورجت هم گفته می شود و با درمان ارتودنسی یا جراحی فک یا ترکیبی از هر دو برطرف می شود.
کلاس 3
مال اکلوژن کلاس III زمانی اتفاق می افتد که دندان های پایین خیلی جلوت از دندان های بالا در جلو قرار دارند. این مساله معمولا به عنوان آندربایت شناخته می شود. درمان این مشکل نیز ارتودنسی یا جراحی فک خواهد بود.
آیا ناهنجاری های فکی می توانند باعث سر درد شوند؟
ناهماهنگ و یا نامرتب بودن دو فک می تواند باعث وارد شدن فشار و استرس بیشتر به فک ها و دندان ها شود. برای مثال افرادی که دندان قروچه دارند اگر مشکل مال اکلوژن داشته باشند تخریب مینای دندان در آن ها بیشتر خواهد بود. یک مثال دیگر مشکل در مفصل گیجگاهی فکی خواهد بود که در صورت وجود مشکلات فکی این مفصل دچار درد و تحلیل خواهد شد و علائمی مانند سر درد، درد فک و صورت ایجاد خواهد کرد.
مال اکلوژن چگونه درمان می شود؟
عدم هماهنگی فک ها با هم اگر خفیف و جزئی باشد و هیچ مساله ای ایجاد نکرده باشد به هیچ درمانی نیاز ندارد. اما اگر مال اکلوژن متوسط تا شدید باشد حتما باید توسط یک متخصص ارتودنسی یا جراح فک درمان شود.
متخصص ارتودنسی با کمک دستگاه های ارتودنسی می تواند خفیف ترین تا شدید ترین مشکلات مرتبط با عدم تراز دندانی و فکی را برطرف کند. اگر مشکل خیلی شدید باشد به طوری ک متخصص ارتودنسی به تنهایی نتواند مشکمل را برطرف کند (مثلا در سنین بالا) نیاز به جراحی فک نیز احساس می شود که به مجموع این درمان ارتوسرجری یا جراحی ارتوگناتیک یا حتی جراحی ارتودنسی هم گفته می شود.
چطور از بروز مال الکوژن پیشگیری کنیم؟
از آنجا که ناهماهنگی فکی و دندانی می تواند توسط ترکیبی از عوامل ژنتیکی و عادات یا عوامل محیطی ایجاد شود، ممکن است بتواند از تشدید یا بروز آن تا حدی پیشگیری کرد. این امر با کنترل کردن عوامل محیطی امکان پذیر است اما مال اکلوژنی که عاملش ژنتیکی است را نمی توان پیشگیری کرد.
برای پیشگیری جزئی از بروز این مشکل می توان اقدامات زیر را انجام داد:
- محدود کردن استفاده از پستانک یا بطری شیشه شیر در سنین پایین
- پیشگیری از مکیدن انگشت توسط کودک
- استفاده از گارد و مافظ دهان حین ورزش کردن
- رسیدگی به بهداشت دهان و دندان از سنین پایین
- کمک گرفتن از دندانپزشک و متخصصان ارتودنسی
- مراجعه به موقع به مطب متنخصص ارتودنسی در صورت مشاهده علائم مال اکلوژن در سنین پایین